عملکرد شمع‌ خودرو چیست؟

شمع‌های خودرو، ترکیبی از هوا و سوخت را در سیلندرهای موتور اتومبیل مشتعل می‌کنند تا موجبات حرکت وسیله نقلیه را فراهم نمایند. در واقع آنها قطعات مهمی از یک موتور احتراق داخلی هستند که با استفاده از برقی که از باتری به سمت کوئل می‌رود، جرقه‌ای را برای احتراق در سیلندر ایجاد می‌کنند و این امر باعث روشن‌شدن خودرو می‌شود. در حقیقت اتومبیل بدون وجود آنها قادر به روشن شدن و حرکت نیست.

دلایل مختلفی باعث ازکارافتادن شمع‌ها می‌شود؛ مانند روغنی و کثیف شدن شمع‌ها که باعث می‌شود انتقال جریان برق به آن مختل شود و یا ایجاد فاصله نامناسب در سرشمع. همچنین شمع‌ها به مرور زمان فرسوده  می‌شوند و باید تعویض گردند.

به هر دلیلی اگر شمع‌های خودرو خراب شوند، بنزین فشرده شده در محفظه احتراق به‌درستی مشتعل نمی‌شود و قدرت حرکت به‌سوی سیلندرها را ندارد؛ بنابراین شمع‌ها نقش مهمی را در فرایند شروع حرکت اتومبیل ایفا می‌کنند و به همین جهت باید مرتباً آنها را چک کرد.

علائم خرابی شمع‌های خودرو

شمع‌های خودرو مانند سایر قطعات خودرو طول عمر مشخصی دارند و پس از گذشت مدتی باید تعویض شوند. ولی سؤال مهم اینجاست که چگونه باید متوجه شویم که شمع‌های اتومبیل دچار نقص شده‌اند و باید تعویض شوند؟ شناسایی علائم خرابی شمع‌های خودرو کار خیلی پیچیده‌ای نیست و با مشاهده برخی از نشانه‌های مشخص می‌توانید پی به خرابی شمع‌های اتومبیل خود ببرید. برخی از مهم‌ترین علائم عبارت‌اند از:

کاهش قدرت شتاب‌گیری خودرو

کاهش قدرت شتاب‌گیری اتومبیل، رایج‌ترین نشانه خرابی شمع‌ها در خودرو می‌باشد. زمانی که شمع‌های خودرو فرسوده، کثیف و یا خراب می‌شوند فرایند جرقه‌زنی با مشکل مواجه می‌شود و در نتیجه قدرت شتاب گیری اتومبیل به طرز عجیبی کاهش می‌یابد. در چنین مواقعی راننده به راحتی می‌تواند تشخیص دهد که اتومبیلش مانند سابق انرژی و قدرت لازم برای حرکت را ندارد و به‌سختی شتاب می‌گیرد.

عدم احتراق صحیح خودرو

احتراق ناقص خودرو بر اثر وجود مشکل در سیستم جرقه‌زنی به وجود می‌آید. هرگاه مشاهده کردید که خودرو ریپ می‌زند، سرو صدای غیر معمولی دارد و درست روشن نمی‌شود بدانید که شمع‌ها دچار ایراد شده‌اند. اگر بی‌توجه به این مشکلات از کنار آنها بگذرید در آینده این مشکلات باعث انتشار دود و آلاینده‌های مضر از اگزوز خودرو و کاهش قدرت موتور می‌شود.

افزایش مصرف سوخت در خودرو

اگر زمانی احساس کردید که مصرف سوخت اتومبیل شما بیش از حد معمول شده است حتماً شمع‌های خودرو را بررسی کنید؛ زیرا خرابی شمع‌ها موجب کاهش بازدهی سوخت اتومبیل می‌شود و این اتفاق معمولاً بر اثر نزدیک شدن و یا دور شدن بیش از حد الکترودهای موجود در شمع رخ می‌دهد.

در این حالت ترکیب سوخت و هوا با میزان بالای سوخت و یا احتراق ناقص در هر کدام از سیلندرهای خودرو، باعث اتلاف سوخت و کاهش راندمان پیشرانه می‌شود. زیرا خودرو بخشی از سوخت را بدون سوزانده شدن، از خودرو خارج می‌نماید و یا سوخت در قسمتی از خودرو که نیرویی تولید نمی‌کند دچار احتراق می‌شود.

خودرو به سختی روشن می‌شود

اگر اتومبیل در هنگام استارت‌زدن به سختی روشن می‌شود حتماً شمع‌های خودرو را چک کنید زیرا فرسودگی و خراب بودن شمع‌ها دلیلی بر دشوار روشن‌شدن خودرو می‌باشد. در این حالت شمع‌ها نمی‌توانند برای شروع فرایند احتراق، جرقه ایجاد کنند و در نتیجه اتومبیل نیروی لازم برای روشن‌شدن را دریافت نمی‌کند. البته این مشکل می‌تواند از باتری و یا دینام خودرو هم باشد.

استشمام بوی بنزین

در نتیجه سوختن ناقص بنزین، از اگزوز خودرو بوی بنزین به مشام می‌رسد و این یکی از دلایل خرابی شمع‌های اتومبیل می‌باشد. در این حالت بنزینی که سوزانده نشده از اگزوز خودرو خارج می‌شود.

تغییر ظاهری شمع‌های خودرو

بهتر است برخی مواقع شمع‌های خودرو را از نظر ظاهری بررسی کنید. اگر رنگ چینی عایق شمع که رنگ شیری دارد به رنگ تیره یا زغالی تبدیل شده باشد، نشانه وجود ایراد در این قطعه می‌باشد. این تغییر رنگ نشان می‌دهد که شمع به خاطر جرقه‌زنی نادرست، به بنزین آغشته شده است.

همچنین اگر سطح اکتان بنزین کم باشد، چینی سر شمع دچار ترک‌خوردگی می‌شود. در این صورت باید برای جلوگیری از مشکلات جدی‌تر در خودرو، شمع‌ها را تعویض نمایید.

روشن‌شدن چراغ چک خودرو

خرابی شمع‌ها باعث احتراق ناقص شده در نتیجه بنزینی که مشتعل نشده در کاتالیزور انباشته می‌شود و در آنجا مشتعل می‌گردد و موجب صدمه دیدن سرامیک ظریف کاتالیزور می‌شود. زمانی که این سرامیک فرم خود را از دست بدهند دچار گرفتگی شده و کاتالیزور نمی‌تواند وظیفه خود را به‌درستی انجام دهد و در نتیجه میزان گازهای آلاینده‌ای که از اگزوز خارج می‌شوند بیشتر می‌شود و منجر به روشن‌شدن چراغ چک خودرو  می‌گردد.

خرابی کاتالیزور باعث مشکلات دیگری مانند انتشار بوی نامطبوع از اگزوز و افزایش نیافتن سرعت خودرو از 110 کیلومتر به بالا می‌شود. روشن شدن چراغ چشمک‌زن هشدار باعث بروز موارد زیر می‌شود:

• ایجاد ضربه به موتور و سایر مشکلات شدید مکانیکی

• مسائل مربوط به کاهش توان و عملکرد خودرو

• جمع‌شدن دوده و سایر آلودگی‌ها روی شمع خودرو

• ایجاد صداهای عجیب غریب و متناوب در خودرو

لرزش و ایجاد سروصدا در حالت درجا

اگر شمع‌های خودرو وظیفه خود را به‌درستی انجام ندهند باعث ایجاد سر و صدای بلند و لرزش در هنگام درجا کارکردن خودرو می‌شود. علت این امر سوخت سوزانده نشده ناشی از احتراق ناقص می‌باشد. زیرا نسبت ترکیب سوخت و هوا در داخل سیلندر به هم می‌خورد و میزان سوخت داخل سیلندرها کمتر می‌شود و این عدم تناسب منجر به ایجاد سروصدا در هنگام کارکرد در جای اتومبیل می‌شود. همچنین در این حالت ممکن است دور موتور نیز نوسان داشته باشد.

ضربه موتور در خودرو

ضربه موتور در خودرو مورد حساس و مهمی است که در صورت بی‌توجهی به آن، منجر به آسیب‌های مکانیکی غیر قابل جبرانی به خودرو می‌شود. در صورت ادامه دار بودن این ضربه‌ها قطعات زیر آسیب خواهند دید:

1. سر پیستون: اگر شدت ضربه بالا باشد، سر پیستون ممکن است سوراخ شود.

2. شیرهای سرسیلندر: امکان ذوب شدن شیرهای سرسیلندر وجود دارد.

3. حلقه‌های فشرده‌سازی پیستون: این مورد نیاز به تعمیر جامع و کامل موتور دارد.

4. سر سیلندرها: اگر فشار ثابتی در محفظه احتراق وجود داشته باشد، سر سیلندرها سوراخ می‌شوند.

5. موجب آلودگی فلزی در سیستم روغن‌کاری می‌شود که آن‌هم به نوبه خود به خرابی سایر قطعات می‌انجامد.

زمان تعویض شمع خودرو

شمع‌های خودرو از جمله قطعاتی است که سال‌ها می‌توانند برای خودرو کارایی داشته باشند. ولی بهتر است بعد از هر 48000 کیلومتر، آن را تعویض نمایید. البته زمان تعویض شمع خودرو به جنس این قطعات نیز بستگی دارد. مثلاً شمع‌هایی که از مس ساخته ‌شده‌اند در مقایسه با شمع‌هایی از جنس پلاتین یا ایریدیوم، عمر کوتاه‌تری دارند.