تسمه تایم یکی از اصلی‌ترین قطعات بکار رفته در موتور خودرو است. بدون وجود تسمه تایم خودرو روشن نمی‌شود و موتور خودرو به حرکت درنمی‌آید. این قطعه بر روی پولی‌های میل‌لنگ و میل‌سوپاپ قرار گرفته و این دو قسمت را به یکدیگر متصل می‌کند. همچنین یکی از مهم‌ترین وظایف تسمه تایم تعیین زمان حرکت میل‌سوپاپ موتور می‌باشد. به‌طوری‌که با هر دو دور چرخش میل‌لنگ، میل‌سوپاپ یک دور می‌چرخد. یعنی تعداد دفعات چرخش میل‌سوپاپ یک‌دوم میل‌لنگ است.

در برخی از خودروها به‌جای تسمه پلاستیکی از زنجیر تایم استفاده می‌شود. از مزایای زنجیر تایم عمر طولانی آن نسبت به تسمه تایم است به‌طوری‌که عمر آن برابر با عمر پیشرانه موتور می‌باشد. اما از مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از تسمه تایم، بی‌صدا بودن آن است.

زنجیر تایم به‌خاطر آهنی بودنش سر و صدای بیشتری تولید می‌کند همچنین تعمیر آن سخت‌تر می‌باشد. به خاطر همین در اکثر خودروها از تسمه تایم استفاده می‌کنند.

تسمه تایم دارای تعدادی دندانه است. تعداد دندانه‌ها در خودروهای مختلف بسته به موقعیت و فاصله میل‌لنگ تا میل‌سوپاپ و تعداد میل‌سوپاپ‌ها و سوپاپ‌ها متفاوت است.

تسمه تایم از چه موادی ساخته شده است؟

تسمه تایم یک قطعه پلاستیکی است که از 4 لایه مختلف تشکیل شده است و هرکدام از این لایه‌ها از مواد مختلفی تشکیل شده‌اند. لایه‌های تسمه تایم عبارت‌اند از:

لایه اول: لایه رویی یا بیرونی تسمه تایم می‌باشد که از یک پارچه با مقاومت بالا تشکیل شده است.

لایه دوم:  از الیاف شیشه (فایبرگلاس) ساخته شده است که علاوه بر مقاومت در برابر دما، کشش طولی و پارگی، از ویژگی‌های دینامیکی یا حرکتی خیلی خوبی نیز برخوردار است.

لایه سوم:  از لاستیک CR یا HNBR ساخته شده است. معمولاً جنس تسمه را بر اساس لایه سوم معرفی می‌کنند. این لایه استحکام دینامیکی یا حرکتی خیلی خوبی دارد. لایه سوم بر اساس نوع پلاستیک بکار رفته شده در آن می‌تواند دوام و مقاومت متفاوتی داشته باشد.

لایه چهارم: این لایه بیشتر از پارچه پلی آمید ساخته می‌شود که هم انعطاف خیلی زیادی دارد و هم باعث تقویت قدرت دندانه‌ها می‌شود. این لایه روکشی است که روی دندانه‌های تسمه تایم کشیده می‌شود.

مشکلات ناشی از خطر پارگی تسمه تایم

اگر تسمه تایم به موقع تعویض نشود، پاره شده و متحمل خسارات زیادی خواهید شد. اولین قطعه‌ای که آسیب جدی خواهد دید میل‌سوپاپ‌ها می‌باشد. زیرا در صورت پاره شدن تسمه تایم، زمان‌بندی چرخش میل‌لنگ و میل‌سوپاپ به هم ریخته و این دو قطعه با هم برخورد خواهند کرد. این برخورد باعث خرابی سوپاپ‌ها شده و در عملکرد خودرو اختلال ایجاد می‌کند. البته در صورتی که دور موتور بالا باشد و تسمه پاره شود ممکن است سیلندر خودرو نیز آسیب ببیند و نیاز به تعویض داشته باشد.

برخی از ماشین‌های مانند خودروهای ساخت پژو، در هنگام پاره شدن تسمه،  بیشتر در معرض آسیب‌دیدگی هستند در مقابل برخی از پرایدهای مدل پایین، در صورت پاره شدن تسمه تایم فقط خاموش می‌شوند و مشکل دیگری برای این خودروها به وجود نمی‌آید. زیرا در این خودرو ها شاتون‌ها کوتاه هستند و به سوپاپ‌ها نمی‌رسند.

اهمیت تعویض تسمه دینام خودرو

بهتر است به زمان تعویض تسمه دینام نیز توجه نمایید. تسمه دینام عمر نسبتاً کمتری از تسمه تایم دارد، معمولاً بعد از هر 20 هزار کیلومتر باید این قطعه را تعویض نمایید. زیرا در صورت پاره شدن تسمه دینام، قطعات پاره شده این تسمه به داخل محفظه تایمینگ رفته و باعث پاره شدن تسمه تایم می‌گردد.

عوامل مؤثر در کاهش عمر تسمه تایم خودرو

درصورتی‌ که از خودرو به درستی استفاده کنید، طول عمر قطعات خودرو افزایش می‌یابد. تسمه تایم نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای افزایش طول عمر تسمه تایم بهتر است کارهای زیر را انجام ندهید.

1. کاهش ناگهانی شتاب خودرو به صورت موقت و یا دائمی که به دنده معکوس معروف است.

2. حرکت با دنده مرده در سربالایی‌ها

3. حرکت با سرعت بالا از روی دست‌اندازها

4. افزایش ناگهانی شتاب یا تیک‌آف (استفاده از دور موتورهای بالای 4000)

همچنین بهتر است هر از گاهی موارد زیر را بررسی کنید تا پارگی تسمه تایم زودتر از موعد اتفاق نیفتد.

• هرزگرد تسمه سفت‌کن خراب نباشد.

• تسمه در اثر روغن‌ریزی چرب نشود.

• تسمه بیش از حد شل یا سفت نباشد.

• از تسمه‌هایی که بیش از 3 تا 5 سال از زمان ساخت آنها گذشته باشید استفاده نکنید.

• در صورتی‌ که از خودرو زمان طولانی استفاده نکرده‌اید بهتر است تسمه تعویض شود.

زمان تعویض تسمه تایم

تعویض تسمه تایم بستگی به عملکرد و کارکرد خودرو دارد و در خودروهای مختلف برحسب مدل و همچنین میزان کارکرد متفاوت است. اما به طور متوسط پس از شصت هزار کیلومتر و یا پس از گذشت 3 تا 5 سال باید نسبت به تعویض آن اقدام نمایید. پس برای تعویض این قطعه، هم باید به مقدار کیلومتری که خودرو کارکرده و هم مدت‌زمان تولید تسمه توجه کنید.

اما گاهی نیاز است تسمه تایم زودتر از موعد مقرر تعویض شود در واقع درصورتی‌که یکی از نشانه‌های زیر را مشاهده کردید باید به فکر تعویض تسمه تایم بیافتید.

• افزایش دود خروجی از اگزوز: پدیدآمدن دود بیش از حد نرمال از اگزوز یکی از نشانه‌های است که می‌تواند علت آن وجود مشکل در تسمه تایم باشد. زیرا افزایش دود نشان می‌دهد که عمل احتراق در موتور به‌درستی انجام نمی‌شود و علت آن می‌تواند عملکرد بد تسمه تایم باشد.

• استارت نخوردن خودرو: از دیگر نشانه‌های خراب‌شدن تسمه تایم می‌توان به روشن‌نشدن خودرو اشاره کرد، چراکه در صورت وجود مشکل در تسمه تایم، میل‌لنگ‌ها به‌درستی با میل‌سوپاپ‌ها ارتباط برقرار نمی‌کنند و در نتیجه ماشین استارت نمی‌خورد.

• روغنی شدن تسمه تایم: در صورت چرب شدن تسمه تایم حتماً آن را تعویض کنید. زیرا برای پاک‌کردن تسمه مجبور هستید از بنزین استفاده کنید که در صورت انجام این کار تسمه موتور شما خشک می‌شود و به‌راحتی پاره می‌گردد.

• کاهش قدرت موتور: یکی از نشانه‌هایی که با دیدن آن متوجه می‌شوید که پایان عمر تسمه تایم خودرو نزدیک شده است کاهش قدرت و همچنین عملکرد موتور خودرو است در این حالت دور موتور بدعمل می‌کند.

بهتر است در زمان تعویض تسمه تایم، بلبرینگ تایم نیز تعویض گردد. طول عمر بلبرینگ تایم در حدود 100 هزار کیلومتر است؛ اما بهتر است همراه با تعویض تسمه تایم این قطعه را نیز تعویض کنید؛ چراکه خراب‌شدن بلبرینگ همان خساراتی را در پی دارد که پاره شدن تسمه تایم به وجود می‌آورد.

نکات مهمی که در هنگام خرید و تعویض تسمه تایم باید بدانید

1. از تا خوردن تسمه تایم خودداری کنید، همچنین از قراردادن وسایل بر روی تسمه بپرهیزید.

2. تسمه تایم باید فاقد ترک، جدایی لایه‌ها، شکستگی در سطح و چریدگی لبه دندانه‌ها باشد.

3. از تسمه تایمی که دندانه‌های آن سالم نباشند و یا خوردگی، ترک، باز شدن دندانه‌ها و پریدگی دندانه‌ها در آن مشاهده شود خودداری نمایید.

4. در هنگام تعویض تسمه تایم بهتر است قطعاتی مانند هرزگردها، پولی و واترپمپ را نیز تعویض نمایید؛ زیرا خرابی هر کدام از این قطعه‌ها باعث صدمه دیدن  تسمه تایم خواهد شد.

5. فواصل زمانی تعویض تسمه تایم باید تعیین گردد.

بهترین زمان تعویض تسمه تایم در برخی از خودروها

در زیر فهرستی از زمان تعویض تسمه تایم برخی از خودروها تهیه شده است. این لیست به شما کمک می‌کند تا از زمان تعویض تسمه تایم خودروی خود مطلع شوید.

• پراید: ۱۰۰ هزار کیلومتر

• پژو ۴۰۵: ۷۰ هزار کیلومتر

• زانتیا: ۶۵ هزار کیلومتر

• ریو: ۶۵ هزار کیلومتر

• مزدا ۳۲۳: ۷۰ هزار کیلومتر

• تندر ۹۰: ۴۰ هزار کیلومتر

• مگان: ۶۰ هزار کیلومتر